Šalica Saidschitzer Bitter Wasser
Zaječická gorka voda (Saidschitzer Bitter Wasser, Sedlitz Water) je svjetski poznat prirodni lijek s bogatom istorijom. Poznata od 17. veka u celom civilizovanom svetu, nije joj bilo dozvoljeno Zaječická gorka voda nedostaje u bilo kojoj štampanoj enciklopediji. Naziv "Zaječická" je takođe služio kao standard kvaliteta i efekta, koji je mnogo puta imitiran.
Praktično sve svjetske farmaceutske kompanije prošlog i pretprošlog vijeka proizvodile su Seidlitz Powders, koja iako nije imala nikakve veze sa vodom Zaječická (ili Sedlecká), ali je koristila svoje čuveno ime. Tako možemo pogledati povijest korištenja ovog jedinstvenog prirodnog bogatstva, koje možemo koristiti i danas.
Saischitzer Bitterwasser
Selo Zaječice u Mostu
Najstariji pisani izveštaji o Zaječicama datiraju iz 1413. godine. Ime sela Zaječice lingvisti su izveli iz naziva sedišta "zaječičkih naroda". U kasnijim vremenima, plodna zemlja u okolini koncentriše interes Bilinskog imanja Lobkovića, koji su zajedno sa Bečovom posedovali Zaječice do kraja Prvog svetskog rata. Selo je bilo pogođeno ratnim zbivanjima još u 15. vijeku, a kasnije i tokom Tridesetogodišnjeg rata, kada je, kao i ostala u okolini, spaljeno, devastirano i ponovo građeno.
dr. Friedrich Hoffmann
Otkriće gorkih slanih izvora 1717
18. vijek donio je promjenu u zemljoradničkom karakteru Zaječica, Bečova, Sedleca, Korozluka i Vtelna. U to vreme, kod susednog sela Sedlec, na imanju Reda krstaša sa Crvenom zvezdom, poznati balneolog dr. Friedrich Hoffmann (lični ljekar pruskog monarha) takozvana "gorka voda". Ovaj ljekar, koji je živio između 1610. i 1742. godine, među prvima je prepoznao blagotvorno djelovanje raznih mineralnih voda na pojedinačne bolesti i cijeli svoj život usmjerio na potragu za ljekovitim izvorima.
dr. Friedrich Hoffmann se selio uglavnom na području Podorušnohorske regije, ali i drugdje, na imanje Šporkova kod Kuksua, a mnogi naši vodeći izvori uvelike mu duguju svoju slavu. "Gorka voda” otkrio je u Zaječicama 1717. Tadašnji lekari su preporučivali pijenje gorke vode protiv gubitka apetita, gojaznosti, bolesti želuca i žučne kese, protiv koronarne bolesti, kožnih bolesti, a takođe i u neurologiji.
Sedlec prahove proizvodile su farmaceutske kompanije širom svijeta
dr. Friedrich Hoffmann objavio je svoje otkriće 1725. godine u knjizi “Der zu Sedlitz in Böhmen neu entdeckte bittere purgierende Brunnen”, što je izazvalo veliko interesovanje, jer je dr. Hoffmann je opisao so dobijenu isparavanjem iz ove vode kao identičnu gorkoj Epsom soli u Engleskoj, nadaleko poznat i tražen.
Franz Ambrosius Reuss, značajan balneolog, potom objavljuje knjigu napisanu na njemačkom u Pragu 1791. Das Saidschützer Bitter-Wasser physikal, chemisch und medizinisch beschrieben.
Prve prodavnice gorke vode (1770)
Saidschitzes Mattias Losisches Bitter Wasser
Razvoj eksploatacije izvora je prekinut Austrija-Prusija rat za Šlesku, kada su visoki doprinosi neprijateljskim jedinicama na teritoriji Mostecka i nastojanje da se sačuva imovina skrenuli pažnju sa većih poslova.
Oko 1770. godine Matyáš Loos, rodom iz Zaječica, otkrio je na svojoj zemlji „gorku vodu“ sa značajnim blagotvornim dejstvom, počeo je da je crpi i distribuira. Tada je na ovim prostorima znatno proširen način poslovanja seljaka. To je bila prva rudarska aktivnost u takozvanim "farmerskim oknima" u regionu Pod Ore Mountains.
Matyáš Loos je vrlo rano počeo da se bogati od svog posla, a od prihoda od prodaje "gorke vode" krajem 1780. godine sagradio je kapelu u Zaječicama koju je posvetio Ferdinand od Kastilje.
1781 – Prameny preuzima vlastelinstvo Lobkovice
Izvori "gorke vode" postali su važan objekat. Voda se dijelila u kamenim bocama, Red krstaša je u njihovom matičnom samostanu u Pragu punio vodom staklene boce, koje su tada bile rijetke. Prihodi od izvora koncentrirali su interes vlastelinstva Lobkovice, 1781. godine bunari su upisani, privatni bunari sitnih zemljoradnika su ukinuti i na gospodarstvu su ostali samo najjači i najbogatiji. (Uzgred, oni se i danas uspješno koriste).
Očišćeno je i uklonjeno sve što bi štetilo vodi, a posebno dotok površinskih voda. Gorka voda se zatim punila u markirane kamene boce. U Zaječicama su tada bila 23 bunara. Zaječička gorka voda bila je označena posebnim žigom u Pragu prilikom izvoza, jer je vrlo često bila predmet falsifikovanja.
Pečat koji garantuje autentičnost gorke vode Zaječice
Gorke vode iz okolnih sela
Wteln Bitterwasser – znatno bliže selu Vtelno
U okolini je raslo i interesovanje za bogatstvo koje su donosili blagotvorni izvori. Kod komšija Korozluky, koje su kupili Helle i Mendel, dali su iskopati bunar sa izvorom gorke vode, ispumpati ga i isprati, i na taj način veoma finansijski cijeniti zemljište i dvorište. Upumpana je i gorka voda Rudolice kod Mosta na imanju Gut Kahn, a ovdje su objavljivani promotivni radovi o njoj od 1826. do Prvog svjetskog rata.
Gorka voda iz obližnjeg Bylan u Mostu također je doživjela veće širenje. Međutim, ova voda nije bila prava gorka voda tipa sulfito-magnezijum, već je bila sulfito-magnezijum-natrijumova voda, koja je kvalitativno lošija i teže se prihvata od strane ljudskog organizma. Zbog složene fonetske transkripcije riječi Bylany, Bylanska voda imala je mnogo varijanti imena: Pillna Bitterwasser, Pülna Bitter Wasser, Püllnauer Bitterwasser, Pillnaer Bitter Wasser i sl.
A. Ulbrich PILLNAER Bitter wasser
Godine 1820. trgovac A. Ulbrih uzeo je izvore u zakup, sagradio banjsku kuću u selu i počeo da flašira lekovitu vodu u originalne boce i izvozi je u velikim količinama. Bylanska mineralna voda se izvozila praktično širom Evrope do početka Drugog svetskog rata.
Razvoj Zaječica kao banjskog naselja, izgradnja Laboratorije
Iz postojećih dobro očuvanih izložbenih imanja u Zaječicama vidljivo je da je naselje dobilo banjski karakter. Dokumenti su domaćinstva br. 12, 10, 14, 1 i 4.
Zaječičke laboratorije 1900
Sredinom 19. vijeka na pojedinim imanjima grade se stanovi za najamne radnike sa porodicama. Brigu o gorkoj vodi Zaječice kasnije je isključivo preuzelo imanje Lobkovice. Radi lakšeg transporta, voda se zgušnjavala isparavanjem i postala još efikasnija u koncentraciji. U prvoj polovini 19. veka Zaječički kraj je bio glavni evropski snabdevač gorkom vodom.
Brend prodavnica u Kini
Današnji dan Zaječické gorke vode
Trenutno je gorka voda Zaječická i njeni blagotvorni efekti izuzetno popularni u Aziji, posebno u Kini, gde je zovu "plava plemenita" zbog karakteristične kobalt plave ambalaže. www.sqwater.com.